Alfred Brudny: Powiaty się męczą

Spośród pięciu kandydatów SLD z naszego powiatu pan jako jedyny napisał na stronach internetowych Sojuszu, co chce zrobić w Sejmie.
To chyba dobrze.

Czy czas kryzysu to dobry okres, żeby zaczęła rządzić partia lewicowa? Lewica kojarzy się bardziej z rozdawaniem pieniędzy niż ich zbieraniem.
Patrząc historycznie, lewica rządziła w trudnych czasach, dwukrotnie sprawowała rządy w trakcie tego dwudziestolecia i się sprawdziła.

Nie ulega wątpliwości, że istnieje potrzeba cięć budżetowych. SLD mówi o likwidacji CBA i IPN. Dlaczego propozycje cięć nie obejmują dotacji z budżetu państwa przeznaczanych na partie polityczne?
Lewica uważa, że powinna być transparentność, jeśli chodzi o finanse. W Polsce jeszcze nie dorośliśmy do takiego stanu jak w USA, gdzie kampanie są, krótko mówiąc, robione z datków obywateli. Myślę, że partie polityczne powinny być dotowane przez państwo transparentnie. Daje to równe szanse tym ugrupowaniom.

W rozmowie z Krzysztofem Wiśniowskim, kandydatem Ruchu Palikota, padła propozycja, aby zamiast przyznawać subwencje z budżetu państwa podatnicy mogliby odpisać 1% od podatków na partie polityczne. Co pan sądzi o tej koncepcji?
Ale i tak to są nasze pieniądze. Może byłoby to bardziej spersonalizowane, ale myślę, że jest to podejście zbyt radykalne.

Jest pan doświadczonym samorządowcem. Był pan kolejno radnym powiatowym, później radnym w sejmiku wojewódzkim przez dwie kadencje, a teraz znowu powiatowym. Proponuje pan zmiany w funkcjonowaniu samorządu. Jakie?
Funkcjonowanie samorządów, szczególnie powiatowego, jest na dzień dzisiejszy obarczone bardzo niskimi wpływami finansowymi. Powiat cieszyński jest jeszcze powiatem dużym, który w jakiś sposób daje sobie radę. Ma mało pieniędzy, a dużo zadań. Można wskazać tutaj problem szkół. Nie jesteśmy w stanie w powiecie mieć dochodów, jakie mają gminy, które pobierają np. podatki od nieruchomości. My tylko rządzimy niedużą ilością pieniędzy. Wprawdzie budżet wzrasta, ale wzrost jest uwarunkowany w zasadzie środkami zewnętrznymi.

Czy pan chce, skoro państwo obarcza samorząd na szczeblu powiatu dużą ilością zdań, aby przekazało mu też więcej pieniędzy?
Tak, proporcjonalnie więcej z PIT-u i CIT-u lub z dotacji państwa. To powinno powiatom dać oddech. Powiaty nie mogą dać sobie rady z np. drogami. W powiecie cieszyńskim jest ponad 300 kilometrów dróg powiatowych i sami wiemy, że zrobienie tych dróg to jest zadanie na przynajmniej 30 lat. Gdy skończymy ostatnie, to te stare znów będą nadawać się do remontu.

Powiat otrzymał z mocy ustawy pewną sieć dróg, które nazwano drogami powiatowymi, tak samo województwo, analogicznie drogi otrzymały samorządy gminne. Od dwunastu lat mamy status quo, tymczasem zmieniły się uwarunkowania i infrastruktura. Należy zrobić z tym ewidentny porządek, tylko musi dojść do porozumienia między gminami, powiatem i województwem. Myślę, że taki wysiłek musimy podjąć. Na pewno powinniśmy w sejmie zmienić absurdalne przepisy, które sprawiły że dawna droga krajowa nagle staje się drogą gminną. Przykładowo, z mocy prawa gmina Dębowiec otrzymała 5 kilometrów drogi, która ma przynajmniej status drogi powiatowej z wiaduktami – i wszyscy tą drogą jeżdżą, a gmina nie jest w stanie tego utrzymać. Chce ją przekazać do powiatu lub województwa – i nikt nie chce tej drogi.

Wspominał pan o powiecie. Na poziomie województwa spotykają się ze sobą administracja rządowa i samorządowa. Czy nie uważa pan, że powinno zlikwidować się jedną z nich i postawić tylko albo na samorządową, albo na rządową?
U nas się myli pojęcia. Kiedyś, wojewoda to był historycznie "gospodarz województwa", a u nas jest odwrotnie. Marszałek jest przedstawicielem administracji samorządowej, tym "gospodarzem", podczas gdy wojewoda jest przedstawicielem administracji rządowej. Wszyscy mówią o potrzebie zmian, ale jest bardzo ciężko wytłumaczyć politykom, którzy w danej chwili dochodzą do władzy, żeby podjęli niepopularne decyzje. Nadzór państwa nad pewnymi działaniami powinien pozostać. Wojewoda powinien zajmować się nadzorem prawnym nad działaniem samorządu, koordynacją pewnych spraw związanych ze służbą zdrowia i obronnością. Inne sprawy, jak przykładowo policja – wzorem niektórych państw mogłyby zostać powierzone regionom.

Dzisiaj reforma samorządowa jest jakby w połowie drogi. Samorząd województwa powinien mieć większe uprawnienia stanowienia prawa lokalnego. Wtedy ten samorząd ma sens.

W literaturze z zakresu prawa administracyjnego nieraz wskazywano, że ustawy samorządowe są źle napisane.
Reforma samorządowa za rządów Buzka może szła w dobrym kierunku, ale jakby zatrzymała się w połowie drogi. Na Zachodzie podstawowymi szczeblami są region i gmina. U nas stworzono dodatkowo powiat, mniej lub bardziej uzasadniony historycznie. Widzimy sami, że powiaty się męczą. Albo trzeba im dać więcej pieniędzy, albo przeprowadzić reformę - tym bardziej, że środki unijne kiedyś się skończą. Jak wygląda dystrybucja środków z podatków? Za dużo pozostaje w centrali i to także odnosi się do środków pozyskiwanych z Unii Europejskich - 70% z nich przeznaczane jest na inwestycje centralne.

Gdyby spróbować ująć jednym zdaniem pana pomysł na reformę samorządu: na poziomie województwa wzmacniamy administrację samorządową, powiat należy wzmocnić finansowo, a gdyby się to nie udało, rozdzielić zadania między województwo a gminy.
Ten rozdział należałoby przeprowadzić tak, aby zmniejszyć odległość mieszkańca od urzędów, gdzie mógłby załatwić sprawy związane z życiem codziennym, jak np. odbiór prawa jazdy.

Zakładając, że dostanie się pan do Sejmu, to wierzy pan, ze uda się zebrać taką grupę posłów – a trzeba byłoby szukać porozumienia ponadpartyjnego - aby coś zdziałać w tym kierunku?
Jeżeli bym nie wierzył, to bym o tym nie mówił. Ja po prostu wiem, że są niedoskonałości, które widzą wszyscy, tylko każdy się boi ruszyć pewien układ sił politycznych, bo przecież zlikwidowanie powiatu oznacza, że nie ma starosty, partie polityczne tracą wpływy. W ten sposób rusza się pewien układ ludzi, którzy funkcjonują w tym danym mikrośrodowisku.

Chciałbym poruszyć szczegółową kwestię związaną z funkcjonowaniem samorządu, a mianowicie rad nadzorczych. Abstrahując od tego, że zasiada pan w radzie nadzorczej…
Chcę zaznaczyć, że jestem członkiem tylko jednej rady nadzorczej - Wodociągów Ziemi Cieszyńskiej z ramienia gminy Dębowiec. Czasami czytam, że zasiadam jeszcze w innych.

Waldemar Walczak w artykule w czasopiśmie „Przegląd Corporate Governence”, analizując przykład Łodzi, wykazał, że istnieją liczne nieprawidłowości w zakresie obsady rad nadzorczych w spółkach z kapitałem samorządów. Wydaje się, że ustawodawstwo w tej materii jest dość kiepskie: w pewnych wypadkach blokuje radnego miejskiego, a nie blokuje burmistrza.
Uważam, że na dzień dzisiejszy przejrzyste jest obsadzanie członków rad nadzorczych w spółkach Skarbu Państwa. Jest konkurs, odpowiednie ogłoszenie pojawia się na stronach internetowych ministerstwa, podane są warunki, jakie należy spełnić i termin składania podań, a wyniki ogłaszane są publicznie. Myślę, że nie stoi nic na przeszkodzie, aby była przejrzystość i samorządy, które mają własne spółki z radami nadzorczymi, podobnie robiły konkurs na członków rad nadzorczych. Wiem, że w niektórych samorządach tak jest.

Dzisiaj rady nadzorcze są postrzegane jako rzecz, o którą biją się wszyscy. Tymczasem zgodnie z Kodeksem spółek handlowych członkowie rad nadzorczych na równi z zarządem odpowiadają za losy firmy. Przykładowo posłowie, podnosząc rękę w głosowaniu, często nie wiedzą, jaka jest tego konsekwencja - tymczasem w radzie nadzorczej sytuacja jest inna.

Postuluje pan zmianę systemu podatkowego. Na czym w zarysie miałaby polegać?
Wszyscy patrzymy na kraje skandynawskie jako na przykład krajów bogatych. Nikt z nas nie chce jednak przyjąć do wiadomości, że tam są wysokie podatki – ludzie zarabiający najwięcej płacą państwu nawet do 40%. Uważam, że w Polsce powinna być większa ilość progów podatkowych. Ludzie, którzy zarabiają najwięcej, powinni płacić większe podatki. To nie wynika z faktu, że zazdroszczę tym ludziom. Gdy byłem z wizytą w Szwecji, mer jednego z miast, socjalista, na jednym ze spotkań szczycił się z tego powodu, że płaci najwięcej podatków . To wcale nie ograniczy przedsiębiorczości ludzi, którzy najwięcej zarabiają.

Jest pan przekonany, że wprowadzenie większej ilości progów podatkowych nie osłabi przedsiębiorczości?
Pod warunkiem, że obywatele w Polsce będą widzieć, że podatki są dzielone uczciwie i sprawiedliwie, również pomiędzy tych, którzy zarabiają najwięcej. A czy tak jest dzisiaj?

Zakładając, że zostanie pan posłem, to w jakiej sytuacji złamałby pan dyscyplinę klubową?
Nieraz złamałem dyscyplinę klubową. To nawet nie jest kwestia etyczna czy dyscypliny klubowej. Złamałbym, gdyby dotyczyła przyjęcia prawnych absurdów.

Rozmawiał: MICHAEL MORYS-TWAROWSKI

PISALIŚMY: Wybory parlamentarne 2011 - kandydaci z powiatu cieszyńskiego