Pruchna: Odnowili najstarszy na Śląsku krzyż pokutny

Krzyż pokutny w Pruchnej to najstarszy zachowany relikt śląskiej sztuki kamieniarskiej. fot. ARC

Krzyż pokutny, który stoi w Pruchnej wykuto z piaskowca. fot. ARC

Krzyże pokutne stawiano w Polsce od XIII wieku. Była to kara za morderstwo. Dlatego na krzyżu w Pruchnej widnieje napis w języku staroczeskim: „Roku 1645, dnia 25 lutego, został na tym miejscu przez lekkomyślnych towarzyszy syn pana Jana Czerwenki, obywatela starego Cieszyna zamordowany”.

Czerwenka - ojciec ofiary - mieszkał w Cieszynie. Jego kamienica zachowała się do dziś. Zajmował się rymarstwem i siodlarstwem. Zamiast krwawej zemsty za mord syna zgodził się on na pojednanie. W owych czasach „pojednanie” oznaczało zapłacenie główszczyzny, czyli sumy za głowę zabitego oraz wykonanie pokory, czyli publicznych upokarzających przeprosin połączonych z prośbą o przebaczenie. Ostatnim etapem było odbycie pokuty przez mordercę. Jej formy były różne. Od ofiary na kościoły czy przytułki począwszy, przez odbycie pielgrzymki, aż po wzniesienie krzyża pokutnego. Tą ostatnią formę pokuty wybrał właśnie cieszyński mieszczanin.

Krzyż pokutny, który stoi w Pruchnej wykuto z piaskowca. Jednak jego autorem nie był sam morderca. Zlecił tę pracę kamieniarzowi. Dziś to najstarszy zachowany relikt śląskiej sztuki kamieniarskiej.

Przez setki lat krzyż trzy razy przenoszono z miejsca na miejsce. Ostatecznie stanął przy ulicy Katowickiej, obok domu Pawła Błahuta. Teraz pracownia konserwatorska Andrzeja Zdyra z Zawoi na zlecenie Urzędu Miejskiego w Strumieniu odnowiła zabytek. — Musiała w pierwszej fazie oczyścić powierzchnię krzyża z brudu i mchu. Uzupełniono też ubytki i odnowiono napis. Podstawę krzyża zaizolowano, wykonano też drenaż — informuje Danuta Sikora z Urzędu Miejskiego w Strumieniu.

W Europie do dnia dzisiejszego zachowało się 7 tys. podobnych krzyży pokutnych, w Polsce jest ich ponad 600.