Będą premie za owce

Jeszcze pół wieku temu podstawą bytu górali było pasterstwo. Na halach w Trójwsi (Istebna, Jaworzynka, Koniaków) pasły się tysiące owiec. Z czasem jednak zwierząt zaczęło ubywać. W Trójwsi założono spółdzielnię, która wybudowała własną owczarnię, więc sałasze (tam wypasa się owce) i bacówki (tu przerabia się mleko na sery), przestały być potrzebne. Gazdowie nadal wypasali owce na własne potrzeby, a sery robili w domach. Z czasem, z powodu małego zainteresowania skórami, mięsem i serami, hodowla stała się nieopłacalna.

Dopiero od czterech lat górale wracają do tradycji. Zainteresowanie wyrobami z owczego mleka i strojami góralskimi z owczej wełny wzrasta. — Bardzo bym chciał, żeby kiedyś w Trójwsi znowu było tyle owiec, co pod koniec XIX wieku — 19 tys. sztuk. To musiał być przepiękny widok — rozmarza się Piotr Kohut, gazda z Koniakowa, właściciel stada owiec, który jako pierwszy w Beskidzie Śląskim postawił bacówkę spełniającą unijne normy — z bieżącą wodą i prądem. Od czterech lat z kilkoma kolegami ma spółkę. Razem odbudowali sałasze, wynajęli baców, którzy wypasają im zwierzęta i znoszą z gór mleko, które gazdowie później sami przerabiają na sery. Mimo to z owiec nadal ciężko żyć.

Dlatego Śląski Urząd Marszałkowski wraz z hodowcami opracował program „Owca Plus”, który ma odrodzić gospodarkę pasterską w powiatach: bielskim, cieszyńskim, żywieckim, zawierciańskim, myszkowskim i częstochowskim. — Finansowanie przyjętego przez Zarząd Województwa programu odbywać się będzie z kilku źródeł, przy czym podstawowe środki będą pochodził z budżetu województwa. Na ten cel do 2009 roku zostanie przeznaczone 700 tys. zł — informuje Krzysztof Krzemińcki, rzecznik prasowy marszałka śląskiego. — Wkrótce zostaną ogłoszone konkursy dla organizacji pozarządowych. Pieniądze będą przeznaczone na m.in. budowę i remont bacówek, utworzenie punktów widokowych, promocję produktów pochodzenia owczego oraz tradycji związanych z pasterstwem. Twórcy programu chcą także stworzyć system zachęt dla prowadzenia wypasu owiec w trudnych warunkach na polanach i halach położonych powyżej 500 m npm. Hodowca otrzyma specjalną premię za utrzymanie jednej sztuki owcy-matki. Jej wysokość zależeć będzie jednak od projektu, jaki przedstawi w konkursie organizacja pozarządowa ubiegająca się o dofinansowanie na ten cel.

Górali to cieszy. — Może wreszcie zaczniemy zarabiać? — zastanawiają się. W województwie śląskim hodowano kiedyś 100 tys. owiec. Teraz jest ich najwyżej 22 tys.